بررسی روند تغییرات مورفولوژیکی بخشی از رودخانه گاماسیاب با استفاده از سنجش از دور و GIS

خصوصیات مورفولوژی رودخانه¬ها به‌واسطه ویژگی پویای آن، همواره دچار تغییرات هستند و این تغییرات می¬تواند برسازه‌های بناشده در حاشیه رودخانه¬ها، زمین¬های کشاورزی و غیره آثار منفی بگذارد. در این پژوهش، مورفولوژی قسمتی از رودخانه گاماسیاب در استان همدان به طول 50 کیلومتر بررسی ‌شده است. بدین منظور تصاویر سنجده TM و ETM ماهواره­ی لندست در سه دوره زمانی 2000.1990 و 2013 از مسیر رودخانه، در محیط نرم‌افزار ARCGIS رقومی شد. سپس در محیط نرم‌افزار اتوکد، پارامترهای هندسی رودخانه مانند طول‌موج، طول دره، ضریب خمیدگی و طول رودخانه، برای بررسی تغییرات با روش برازش دایره‌های مماس بر قوس رودخانه اندازه¬گیری گردید. بررسی مقادیر پارامترهای هندسی به‌دست‌آمده گویای آن است که ضریب خمیدگی رودخانه افزایش یافته و به پیچانرود شدید تبدیل شده است بطوری­که این ضریب از 7/1 در سال 1990 به 4/2 در سال 2013 رسیده است. همچنین با توجه به روند کاهشی طول‌ موج و طول دره در طی بازه¬ی مورد نظر، طول رودخانه از 51 کیلومتر به حدود 60 کیلومتر افزایش یافته است. به نظر می¬رسد اصلی‌ترین دلیل این تغییرات، تغییر کاربری اراضی اطراف رودخانه و به‌طورکلی دخل و تصرف انسان در بستر رودخانه باشد.